Nước Muối Ưu Trương - Khi Nào Thì Sử Dụng ?

Nước muối ưu trương thường được nhiều bố mẹ lựa chọn với niềm tin rằng hiệu quả hơn nước muối sinh lý. Nhưng thực tế không phải trường hợp nào cũng nên dùng ưu trương, nhất là với trẻ nhỏ.

1. Nước muối ưu trương là gì?

• Là dung dịch NaCl có nồng độ cao hơn nước muối sinh lý 0.9%.

• Thường gặp: 1.8% – 3% NaCl.

Tác dụng chính:

• Hút nước từ niêm mạc bị sưng → giảm phù nề.

• Làm loãng dịch nhầy, giúp dễ tống xuất ra ngoài.

• Giảm mức độ và thời gian nghẹt mũi nhẹ.
   

• Xịt mũi ưu trương Tonimer Lab Panthexyl Baby Spray

2. Khi nào nên dùng nước muối ưu trương?

• Trẻ bị nghẹt mũi nhiều, chảy mũi đặc, khó bú, khó thở.

• Viêm mũi do virus hoặc dị ứng cần làm loãng dịch mũi.

3. Nhược điểm và nguy cơ nếu lạm dụng

• Không nên dùng lâu dài: chỉ sử dụng trong đợt cấp ngắn ngày (3–5 ngày).

• Có thể gây:

  • Khô niêm mạc, mất hàng rào bảo vệ tự nhiên.

  • Tổn thương mũi nếu thao tác mạnh, xịt áp lực cao.

  • Rối loạn hệ vi sinh vật mũi.

  • Dễ chảy máu cam tái phát ở trẻ → cần thận trọng khi rửa mũi.

4. So sánh hiệu quả: Nước muối sinh lý vs. ưu trương

Theo nghiên cứu:

• Cochrane Review 2018 (4.500 bệnh nhân):

  • Ưu trương giảm nghẹt mũi tốt hơn chút ít.

  • Tuy nhiên, không khác biệt lớn với sinh lý.

  • Tác dụng phụ như xót mũi, kích ứng nhiều hơn.

• Pediatric Infectious Disease Journal 2020:

  • Ưu trương cải thiện nghẹt mũi và giấc ngủ trong 3 ngày đầu.

  • Sau ngày thứ 4 → hiệu quả tương đương sinh lý.

• American Journal of Rhinology & Allergy 2021:

  • Cả hai loại đều có hiệu quả.

  • Ưu trương chỉ giảm nghẹt mũi nhanh hơn trong ngày đầu, nhưng không khác biệt sau 1 tuần.

5. Trẻ dưới 6 tháng có dùng được nước muối ưu trương?

• Có thể, nhưng không nên là lựa chọn đầu tiên.

• Niêm mạc mũi trẻ dưới 6 tháng rất nhạy cảm, đường mũi hẹp, mao mạch nhiều → dễ bị kích ứng.

Theo Cochrane Review 2018:

• Không chống chỉ định tuyệt đối ưu trương ở trẻ <6 tháng.

• Nhưng nguy cơ kích ứng cao nên cần cân nhắc kỹ lưỡng.

6. Khuyến nghị từ các tổ chức y khoa

• American Academy of Pediatrics (AAP):

  • Ưu tiên dùng nước muối sinh lý 0.9% cho trẻ sơ sinh.

  • Ưu trương chỉ dùng khi nghẹt mũi nặng và có chỉ định.

• European Position Paper on Rhinosinusitis (EPOS):

  • Không khuyến cáo dùng ưu trương thường xuyên cho trẻ <6 tháng.

• Hiệp hội Tai Mũi Họng Hoa Kỳ:

  • Nước muối sinh lý vẫn là lựa chọn an toàn đầu tiên. 
    

  • Dung dịch đẳng trương Tonimer LAB Baby Spray

7. Hướng dẫn dùng an toàn cho bé dưới 6 tháng nếu bắt buộc dùng ưu trương

• Chọn nồng độ thấp: 1.8% (tránh loại 3%).

• Dạng dùng: nhỏ giọt hoặc xịt sương mềm, tuyệt đối tránh xịt mạnh.

• Liều lượng: nhỏ 1–2 giọt/lần mỗi bên mũi.

• Thao tác: nhẹ nhàng, không dùng áp lực.

• Theo dõi: nếu bé quấy khóc, đỏ mặt, khó thở → dừng ngay.

• Thời gian dùng: tối đa 2–3 ngày khi triệu chứng giảm, sau đó chuyển về sinh lý.
  

• Nước Muối Ưu Trương Tonimer lab Hypertonic Dạng Tép

8. Kết luận

Nước muối ưu trương có thể hỗ trợ tốt khi trẻ nghẹt mũi nặng. Tuy nhiên, không nên lạm dụng và không phải lựa chọn đầu tiên, nhất là với trẻ nhỏ dưới 6 tháng.

👉 Với trẻ nhỏ hoặc khi chưa chắc chắn về cách dùng – hãy tham khảo ý kiến bác sĩ Nhi khoa trước khi sử dụng.

Tác giả: Trương Minh Đạt
Nguồn tham khảo: Tổng hợp y khoa + AAP, EPOS, Cochrane, AJRA.